نیمه شعبان سالروز ولادت با سعادت دووازدهمین اختر آسمان ولایت و امامنت حضرت مهدی (عج) است سالروز ولادت امامی که  اخرین ذخیره الهی و و حجت حق و امامی که  با ظهور خود عدل و داد را در میان جهان حکمفرما خواهد کرد. امامی که امید مستضعفان و رنج کشیده هاست سالرور ولادت چنین امامی به منتظران واقعی امید ظهور  می دهد و از ته دل زمزمه و دعا می کنند الّلهم عجل لولیک الفرج

حکومت جهانى حضرت مهدى (عج) بساط حکومت ها و دولت هاى مختلف که یکى یا چند کشور قدرتمند باشند و بقیه کشورها ضعیف و زیر دست و به طور کامل برچیده مى شود. بنابراین هیچ گونه تهدیدى در روابط خارجى وجود ندارد و صلح جهانى مبتنى بر عدالت و معنویت در سراسر جهان برقرار مى شود. در این حکومت، حاکمان و دولتمردان سراسر جهان و ملیت ها، نمایندگان و کارگزاران حضرت هستند.

از سوى دیگر به دلیل برقرارى کامل عدالت در سراسر گیتى و از آنجا که حکومت جهانى براساس تدبیر و عقل و معنویت اداره مى شود. آسیب هاى اجتماعى نیز در داخل جامعه بشرى به صفر مى رسد زیرا علت اساسى آسیب هاى اجتماعى ظلم اجتماعى با احساس ظلم است که در این حکومت منتفى است. بنابراین به دلیل استقرار کامل معنویت و عدالت در سراسر جهان، بساط جنگ برچیده مى شود و امنیت (خارجى و داخلى) و صلح جهانى جهان را پر مى کند.

یکى از خواست هاى بنیادین بشر خسته ى امروز، یافتن دور نمایى از آینده اى روشن و پر امید است که از بدو پیدایش انسان و هبوط حضرت آدم تاکنون، بشارت فرا رسیدن آن داده شده است: آینده اى درخشان که شکوه و عظمت آن دل هاى مالامال از انتظار و شوق را مدهوش خود کرده و همین جذابیت، بستر طرح پرسش هاى گوناگونى درباره ى آن شده است. یکى از این پرسش ها درباره ى آثار و تحولات ظهور و موعود ادیان است. باید گفت در این دوره بشر شاهد تحولات شگرفى در زمینه هاى مختلف خواهد شد که همگى در راستاى تکامل جامعه ى بشرى قرار دارند لذا نخست لازم است تصویر روشنى از واژه ى تکامل داشته باشیم و سپس به جنبه هاى مختلف آن بپردازیم.

باید توجه داشت هر موجودى زمینه ها و استعدادهاى وصول به فعلیت هایى را دارد که متناسب با آن و سازگار با طبیعت و سرشت و استعدادهاى درونى اش هستند از این رو کمال هر چیز عبارت است از: «رسیدن شى‏ء به فعلیت و وضعیتى که با آن ملایم و سازگار باشد»(1)

بنابراین تکامل بشر و جامعه بشرى به معناى شکوفا شدن و به فعلیت رسیدن همه امکان ها و استعدادها و ظرفیتهاى آن است. از طرفى باید توجه داشت که بشر و جامعه بشرى داراى استعدادهاى متعدد و متنوعى است که تکامل حقیقى با شکوفایى و به فعلیت رسیدن همه آنها تحقق مى یابد. از آنجا که بشر موجودى دو بعدى است برخى از این استعدادها و در نتیجه برخى از این ابعاد تکامل ناظر به زندگى مادى وبرخى دیگر ناظر به بعد معنوى و اخلاقی بشر است.

از این رو تکامل حقیقى بشر که وعده ى تحقق آن در عصر ظهور آورده شده است همه ى جنبه هاى حیات بشرى را در بر مى گیرد و پاسخ گوى همه ى نیازها و خواسته هاى وى چه در دایره ى امور معنوى و چه در قلمرو امور مادى خواهد بود. در این مقاله مى کوشیم تا دورنمایى از مهم ترین ابعاد جامعه ى بشرى در آن عصر طلایی را به کمک احادیث و روایات به دست آوریم.

1. تکامل فکرى:

در زمان ظهور و بر پایى دولت کریمه امام زمان (عج) سطح اندیشه و فکر مردم به نحو چشم گیرى بالا مى رود. امام باقر (ع) در این باره مى فرماید: «اذا قام قائمنا وضع الله یده على رئوس العباد فجمع بها عقولهم و کملت به احلامهم وقتى که قائم ما قیام مى کند خدا دست لطفش را بر سر بندگان مى نهد و بدین وسیله عقل هاى پراکنده ى آنها را جمع مى کند و اندیشه ى آنان را به حد کمال مى رساند»(2)

2. رشد معنویت و اخلاق:

یکى دیگر از جنبه هاى تکامل بشرى در عصر موعود را مى توان در وادى معنویت و اخلاق جست و جو کرد. متأسفانه در دنیاى کنونى در کنار توسعه ى صنایع و علوم شاهد روند نزولى سیر بشریت در حوزه ى اخلاق بوده ایم اما در آن دوران طلایی رشد جنبه هاى مختلف حیات بشرى چه مادى و چه معنوى متوازن خواهد بود.

امام حسن (ع) مى فرماید: خداوند در آخر الزمان مهدى را بر مى انگیزد و کسى از منحرفان و فاسدان نیست مگر این که اصلاح گردد(3)

حضرت امیرالمؤمنین (ع) از رخت بر بستن بدى ها و ناراحتى ها و جایگزین شدن خیر و نیکى به جاى آن در این دوران خبر مى دهد»(4)

و در جاى دیگر مى فرماید: «و لذهب الشحنا من قلوب العباد کینه توزى از دلهاى بندگان خارج مى شود»(5)

همه ى این امور از استقرار و بسط اخلاق و معنویت حکایت دارد.

3. رشد علم و فرهنگ اسلامی:

از دیگر موارد پیشرفت و تکامل بشرى در این دوران، بالا رفتن آگاهى هاى دینى و مذهبى همگان است. امام باقر (ع) مى فرماید: «در روزگار مهدى به اندازه اى به شما حکمت و فهم داده خواهد شد که یک زن در خانه اش به طریق کتاب خدا و سنت پیامبر قضاوت مى کند»(6)

4. جهان شمولى اسلام (دین حق)

یکى دیگر از جنبه هاى تکامل بشرى در عصر موعود، رشد و توسعه و فراگیر شدن آیین حق (اسلام) خواهد بود. در این دوران، ادیان دروغین و ساخته ى اوهام بشرى و نیز ادیان تحریف شده رخت بربسته و پرتو دین حق سراسر پهناى این کره ى خاکى

را در خواهد نوردید.

امام باقر (ع) در تفسیر آیه ى سى و سوم سوره ى توبه مى فرماید: «در آن زمان کسى باقى نمى ماند، مگر آن که به رسالت محمد (ص) اعتراف و اقرار کند»(7)

5. شکوفایى اقتصاد و رفاه اجتماعى

در پرتو تحول فرهنگى و اخلاقی بشر و رشد تقوا و نیکى ها، نعمت هاى الهى از هر سو بر بندگان سرازیر مى شوند، زیرا این وعده ى تخلف ناپذیر پروردگار است: «لو ان اهل القرى امنوا و اتقوا لفتحنا علیهم برکات من السماء و الارض اگر مردم شهرها و دیارها ایمان آورند و تقوا پیشه کنند، ما برکات زمین و آسمان را بر آنان مى گشاییم».

در پرتو این عنایت الهى است که از آرزوهاى دیرین بشرى، که همان برچیده شدن و ریشه کن شدن فقر است، تحقق مى یابد. پیامبر گرامى اسلام (ص) در این باره مى فرماید: «هنگامى که حضرت مهدى ظهور کند اموال و زکات ها را در کوچه ها مى برند، ولى کسى پیدا نمى شود که حاضر به دریافت آنها باشد»(8)

آرى در این عصر طلایی، فقر رخت بربسته و هیچ ویرانه و ویرانه نشینى باقى نمى ماند.

امام باقر (ع) در این باره مى فرماید: «حکومت او شرق و غرب جهان را فرا خواهد گرفت و گنجینه هاى زمین براى او ظاهر مى گردد و در سرتا سر جهان جاى ویرانى نخواهد ماند، مگر این که آن را آباد خواهد ساخت»(9)

6. تکامل علمى و تکنولوژى و پیشرفت برق آساى علوم و فنون:

در این عصر، پیشرفت تکنولوژى و علوم به گونه اى برق آسا و غیر قابل مقایسه با دنیاى کنونى خواهد بود، به گونه اى که همه ى دستاوردهاى خیره کننده ى جهان بشرى کنونى و آینده در برابر آن بسیار اندک و ناچیز است.

امام صادق (ع) در این باره مى فرماید: دانش بیست و حرف (شاخه و شعبه) است و مجموع آنچه پیامبران آورده اند دو حرف است و مردم تا آن روز بیش از آن دو حرف را نمى دانند و چون قائم قیام کند، بیست و پنج حرف بقیه را بیرون مى آورد و در میان مردم منتشر مى سازد و بدین سان مجموعه ى بیست و هفت جزء دانش را نشر مى دهد»(10)

ما با مراجعه به روایات مى توانیم به دورنمایى از برخى از پیشرفت هاى علمى و صنعتى دست یابیم که به آنها اشاره مى کنیم.

الف) پیشرفت صنایع و حل مسئله ى انرژى: امام صادق (ع) مى فرماید: «هنگامى که قائم ما قیام کند، زمین به نور پروردگارش روشن مى شود و بندگان خدا از نور آفتاب بى نیاز مى شوند»(11)

از این تعبیر چنین بر مى آید که مسئله نور و انرژى آن چنان حل مى شود که در روز و شب از پر قدرت ترین نورها، که مى تواند جانشین آفتاب گردد، بهره مى گیرند و این شاید در سایه ى استقرار یک سیستم تکامل یافته ى انرژى اتمى با تصفیه ى کامل از تشعشات زیانبار آن تحقق یابد، امرى که در حال حاضر بزرگ ترین مشکل استفاده از این انرژى است(12)

ب) پیشرفت پزشکى: در آن عصر هیچ بیمارى بدون درمان باقى نمى ماند.

امام باقر (ع) در این باره مى فرماید: «هر کس قائم اهل بیت مرا درک کند، اگر به بیمارى دچار باشد، شفا یابد و چنانچه دچار ناتوانى باشد، توانا و نیرومند مى شود»(13)

و در برخى روایات از ریشه کن شدن بسیارى از بیمارى ها خبر داده شده است که چه بسا تحقق آن در پرتو عنایات الهى قابل تفسیر باشد.

امام سجاد (ع) در این باره مى فرماید: «هنگامى که مهدى قیام کند، خداوند متعال هرگونه بیمارى را از جامعه شیعیان برطرف مى کند»(14)

ج) گسترش و پیشرفت وسایل مخابراتى و ارتباط جمعى: یکى دیگر از جنبه هاى پیشرفت بشرى در این عصر را مى توان در حوزه ى وسایل مخابراتى و ارتباط جمعى دانست که نمونه هاى فعلى آن در جامعه ى کنونى به صورت رادیو و تلویزیون و ماهواره ها و غیره است که گسترش و رشد مضاعفى پیدا خواهند کرد.

امام صادق (ع) مى فرماید: «در زمان قائم، شخص مؤمن در حالى که در مشرق به سر مى برد، برادر خود را که در مغرب است دیده و نیز آن که در مغرب است، برادر خویش را در مشرق خواهد دید»(15)

و نیز مى فرماید: «چون قائم ما قیام نماید خداوند

گوش و چشم شیعیان ما را چنان تقویت مى کند که بین آنها و امام (ع) پست و پیک وجود نداشته باشد به گونه اى که وقتى امام با آنها سخن

مى گوید آنان مى شنوند و او را مى بینند و امام در جایگاه خود قرار دارد»(16)

امام باقر (ع) نیز مى فرماید: «چون قائم قیام کند در هر منطقه اى از مناطق از مناطق زمین مردى را (به عنوان نماینده) مى فرستد و مى گوید: دستورالعمل تو در کف دست توست چنانچه امرى برایت پیش آمد که آن را نفهمیدى و حکمش را ندانستى به کف دست خود نگاه کن و بر طبق آنچه در آن است عمل نما»(17)

د) پیشرفت کشاورزى: یکى دیگر از جنبه هاى پیشرفت بشرى در این عصر رشد و توسعه کمى و کیفى دانش و محصولات کشاورزى است.

امام على (ع) در این باره مى فرماید:(18) «حضرت مهدى (عج) شرق و غرب زمین را تسخیر مى کند بدى ها و ناراحتى ها را بر طرف مى کند و خیر و نیکى جاى گزین آن مى شود به طورى که یک کشاورز از هر من) 3 کیلو) صد من محصول به دست مى آورد همان گونه که خدا فرمود: «در هر سنبلى صد دانه عمل مى آید و خداوند براى هر کس که اراده نماید زیادتر مى کند»(19) البته این امر با دستاوردهاى کنونى بشر در زمینه ى ژنتیک و کاربرد آن قابل هضم است

7. گسترش عدالت:

یکى از تلخ کامى هاى بشر در طى قرن ها فقدان عدالت فراگیر و حاکمیت ظلم و ستم و تبعیض بوده امرى که ناامیدى و سرخوردگى بشر تشنه عدالت را به دنبال داشته است اما این وعده ى پروردگار است که در این عصر براى نخستین بار در کل طول عمر زمین و زمینیان بساط ظلم و ستم و تبعیض برچیده مى شود و ذائقه ى بشر تشنه ى عدالت حلاوت شهد دل انگیز عدالت را خواهد چشید.

امام جواد (ع) مى فرماید: «یملأ الارض قسطا و عدلا بعد ما ملئت ظلما و جورا زمین را از عدل و داد پر خواهد کرد پس از آن که از ظلم و ستم لبریز شده باشد»(20)

در پرتو خورشید فروزان عدالت هر صاحب حقى به حقش خواهد رسید و دستگاه قضاوت حضرت (عچ) این امر را سامان خواهد داد. حضرت امام باقر (ع) در این باره مى فرماید: «پس از ظهور مهدى (عج) هیج حقى از کسى بر عهده دیگرى باقى نمى ماند مگر آن که حضرت آن را باز مى ستاند و به صاحبش مى دهد»(21)

8. امنیت عمومى

یکى از مهم ترین مؤلفه هاى به وجود آمدن جامعه اى پیش رفته و پویا استقرارامنیت همه جانبه و فراگیر و پایدار است امرى که به لحاظ اهمیت آن در روایات ما نعمتى الهى معرفى شده است و این خواسته ى بشرى به نحو فراگیر و همه جانبه تنها در عصر موعود متحقق خواهد شد.

امام باقر (ع) در این باره مى فرماید: «در این زمان پیر زن ناتوانى از مشرق زمین به مغرب مى رود در حالى که هیچ کس متعرض او نمى شود».

و در برخى از روایات دایره ى امنیت و حوزه ى آن حتى فراتر از انتظارات معمول بشرى تعریف شده است.

امام على (ع) مى فرماید: «هرگاه قائم ما قیام کند آسمان باران خود را مى بارد و درندگان با چارپایان از در آْشتى وارد مى شوند و با انسانها کارى ندارند تا جایى که زنى از عراق به شام مى رود بدون این که ذره اى او را نگران سازد یا از درنده اى بترسد»(22)

این ها نمونه هایى از جنبه هاى تکامل بشرى در عصر ظهور منجى عالم امکان است که دورنمایى از دورانى طلایی و لبریز از معنویت و رفاه است که پاسخ گوى همه ى خواسته ها و انتظارات بشر در طول اعصار متمادى و بسیار فراتر از آن مى باشد برهه اى از زمان که همه ى استعدادها ى بشر به فعلیت و شکوفایى خواهد رسید. به امید آن که دیدگان ما به قامت دل رباى موعود عصرها و نسل ها منور گردد.

)) احمد واعظى انسان از دیدگاه اسلامی، ص 149 انتشارات سمت، چاپ اول، 7731).

 (2)) کلینى الکافى، تهران، انتشارات دارالکتب الاسلامیه چاپ چهارم، ج 1 ص 52).

 (3)) نجم الدین طبسى، چشم اندازى از حکومت مهدى، چاپ سازمان تبلیغات اسلامی، ص 206، به نقل از متن الرحمان، ج 2، ص 42 و اثبات الهداه، ج 3، ص 425).

 (4)) همان، ص 230 به نقل از الشیعه و الرجعه، ج 1، ص 761).

 (5)) محمد باقر مجلسى، بحارالانوار، ج 52، ص 613).

 (6)) همان، ج 53، ص 253).

 (7)) محمد بن مسعودعیاشی، تفسیر عیاشى، تهران، چاپخانه علمیه، ج 2، ص 78).

 (8)) نجم الدین طبسى، همان، ص 222 به نقل از عقدالدرر، ص 661).

 (9)) امین الاسلام طبرسى، اعلام الورى، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، قم، چاپ سوم، ص 364).

 (10)) محمد باقر مجلسى، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفا، 1404 ق، ج 52، ص 633).

 (11)) علامه زین الدین على بن یونس نباطی بیاضى، الصراط المستقیم، نجف اشرف، انتشارات کتابخانه حیدریه، چاپ اول، بى تا (.

 (12)) ناصر مکارم شیرازى، مهدى انقلابی بزرگ، انتشارات هدف، قم، ص 277، بى تا (.

 (13)) محمد باقر مجلسى، همان، ج 52، ص 533).

 (14)) همان، ص 713).

 (15)) همان، ص 193).

 (16)) همان، ص 632)

 (17)) نعمانى، الغیبه، ص 913).

 (18)) نجم الدین طبسى، همان، ص 230، به نقل از الشیعه والرجعه، ج 1، ص 761)

 (19)) بقره، آیه 162).

 (20)) محدث نورى، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه ال البیت لاحیاء التراث، چاپ اول، ج 12، ص 283، بى تا (.

 (21)) محمد باقر مجلسى، همان، ص 422).

 (22)) همان، ص 613).